Ph D Research
Resume:
آسیب شناسی و ارزیابی عملکرد مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی بر اساس شاخص های کلیدی: چالش ها و راهکارهای راهبردی
محمدرضا نادرپور
تابستان 1404
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات پژوهش
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت پژوهش
اهداف پژوهش
سؤالات پژوهش
ساختار کلی پژوهش
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مقدمه
مبانی نظری (مدیریت دانش اطلاع رسانی علمی علم سنجی و کتاب سنجی)
مرور مطالعات پیشین
چارچوب مفهومی پژوهش
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
مقدمه
رویکرد پژوهش
جامعه آماری و نمونه آماری
ابزار جمع آوری داده ها
روایی و پایایی ابزار پژوهش
روش تحلیل داده ها
فصل چهارم: یافته های پژوهش
مقدمه
معرفی شاخص های احصاء شده از پیشینه پژوهش
ارزیابی وضعیت فعلی شاخص های عملکردی مرکز
تحلیل و تفسیر یافته ها
فصل پنجم: بحث نتیجه گیری و پیشنهادات
مقدمه
بحث و تحلیل نتایج
نتیجه گیری
پیشنهادات
محدودیت های پژوهش
فهرست منابع (References)
فصل اول: کلیات پژوهش
۱-۱. مقدمه
در عصر اطلاعات کنونی دسترسی سریع و کارآمد به دانش و اطلاعات یکی از عوامل کلیدی موفقیت و پیشرفت در تمامی حوزه ها از جمله علوم پلیسی است. سازمان های دانش محور به ویژه نهادهای امنیتی و انتظامی برای اتخاذ تصمیمات استراتژیک بهبود عملیات و افزایش کارایی نیازمند دسترسی به اطلاعات روزآمد و معتبر هستند. مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی با هدف تجمیع سازماندهی و اشاعه دانش در این حوزه حیاتی تأسیس شده است. این مرکز پتانسیل آن را دارد که به عنوان یک مرجع معتبر برای پژوهشگران دانشجویان و نیروهای پلیس عمل کند. با این حال همانند هر سیستم اطلاعاتی پیچیده ای عملکرد آن نیازمند ارزیابی مستمر و آسیب شناسی دقیق برای شناسایی نقاط قوت ضعف ها و فرصت های بهبود است. این پژوهش با تمرکز بر این نیاز به آسیب شناسی و ارزیابی عملکرد مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی بر اساس شاخص های کلیدی می پردازد.
۱-۲. بیان مسئله
با وجود اهمیت روزافزون اطلاعات و دانش در توسعه و پیشرفت سازمان ها مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی که با هدف گردآوری و اشاعه دانش تخصصی در حوزه پلیس تأسیس شده است تاکنون آن گونه که انتظار می رود موفق به ایفای نقش کامل خود نشده است. شواهد اولیه و مشاهده ای حاکی از آن است که سامانه این مرکز هنوز به صورت رسمی و با تمام ظرفیت های خود فعال نیست و فاقد مجوزهای لازم از سوی سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) می باشد. این وضعیت منجر به عدم بهره برداری کامل از پتانسیل های مرکز عدم دسترسی جامع پژوهشگران و نیروهای پلیس به منابع اطلاعاتی مورد نیاز و در نتیجه بروز خلأ در مدیریت دانش و اطلاع رسانی علمی در حوزه پلیس می شود. عدم فعالیت رسمی و عدم نظارت مستمر بر شاخص های عملکردی مانع از شناخت دقیق چالش ها و تدوین راهکارهای مؤثر برای فعال سازی و بهبود آن شده است. از این رو این پژوهش با هدف آسیب شناسی و ارزیابی عملکرد فعلی مرکز بر اساس شاخص های معتبر و شناسایی چالش ها و ارائه راهکارهای راهبردی به دنبال پاسخ به این سؤال اساسی است که "وضعیت عملکردی مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی بر اساس شاخص های کلیدی چگونه است و چه راهکارهایی برای بهبود آن پیشنهاد می شود "
۱-۳. اهمیت و ضرورت پژوهش
اهمیت و ضرورت این پژوهش از ابعاد مختلفی قابل بررسی است:
افزایش کارایی و اثربخشی نیروی انتظامی: دسترسی سریع و جامع به اطلاعات علمی از عوامل حیاتی در بهبود تصمیم گیری ها تاکتیک های عملیاتی و سیاست گذاری های کلان در نیروی انتظامی است. فعال سازی و بهبود عملکرد این مرکز می تواند به تقویت بنیه علمی و عملیاتی پلیس کمک شایانی کند.
پشتیبانی از پژوهش های پلیسی: پژوهشگران اساتید و دانشجویان حوزه علوم پلیسی برای انجام تحقیقات با کیفیت و جلوگیری از دوباره کاری نیازمند دسترسی به یک منبع جامع و معتبر از پیشینه پژوهش و آخرین یافته های علمی هستند. این مرکز می تواند این نیاز حیاتی را برآورده سازد.
مدیریت دانش در سازمان: مدیریت صحیح دانش شامل تولید ذخیره سازی اشاعه و به کارگیری آن برای هر سازمان پویایی ضروری است. این پژوهش با آسیب شناسی فرآیندهای مرتبط با مدیریت دانش در مرکز به بهبود این فرآیندها کمک می کند.
جایگاه بین المللی: فعال سازی و ارتقای این مرکز می تواند به افزایش سهم ایران در تولید علم جهانی در حوزه پلیس و همچنین تقویت دیپلماسی علمی و همکاری های بین المللی در این زمینه کمک کند.
هدر رفت منابع: عدم بهره برداری از ظرفیت های موجود در این مرکز به نوعی هدر رفت سرمایه گذاری های انجام شده در گذشته تلقی می شود. این پژوهش با شناسایی راهکارهای فعال سازی به جلوگیری از این هدر رفت و استفاده بهینه از منابع کمک می کند.
تقویت فرهنگ پژوهش و نوآوری: یک مرکز اطلاع رسانی فعال با فراهم آوردن دسترسی آسان به دانش می تواند به تقویت فرهنگ پژوهش و نوآوری در میان پرسنل و پژوهشگران پلیس منجر شود. به طور کلی این پژوهش به دنبال ارائه یک تصویر جامع از وضعیت فعلی مرکز و ارائه راهکارهایی عملی برای تبدیل آن به یک نهاد فعال و مؤثر در حوزه اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی است.
۱-۴. اهداف پژوهش
۱-۴-۱. هدف اصلی
آسیب شناسی و ارزیابی عملکرد مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی بر اساس شاخص های کلیدی و ارائه راهکارهای راهبردی برای بهبود آن.
۱-۴-۲. اهداف فرعی
شناسایی و احصاء شاخص های کلیدی ارزیابی عملکرد مراکز اطلاع رسانی و سنجش علمی.
تعیین وضعیت فعلی عملکرد مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی بر اساس شاخص های شناسایی شده.
شناسایی نقاط قوت و ضعف مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی.
ارائه راهکارهای عملی و راهبردی جهت فعال سازی و بهبود عملکرد مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی.
۱-۵. سؤالات پژوهش
شاخص های کلیدی برای ارزیابی عملکرد مراکز اطلاع رسانی و سنجش علمی کدامند
وضعیت فعلی عملکرد مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی بر اساس شاخص های احصاء شده چگونه است
نقاط قوت و ضعف مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی کدامند
چه راهکارهای عملی و راهبردی برای فعال سازی و بهبود عملکرد مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی پیشنهاد می شود
۱-۶. ساختار کلی پژوهش
این پژوهش در پنج فصل اصلی سازماندهی شده است:
فصل اول (کلیات پژوهش): به معرفی موضوع بیان مسئله اهمیت و ضرورت پژوهش اهداف سؤالات و ساختار کلی تحقیق می پردازد.
فصل دوم (مبانی نظری و پیشینه پژوهش): به بررسی ادبیات نظری مرتبط با مدیریت دانش اطلاع رسانی علمی علم سنجی و پایگاه های اطلاعات علمی می پردازد و سپس مطالعات پیشین مرتبط با ارزیابی مراکز و پایگاه های اطلاعات علمی را مرور کرده و در نهایت چارچوب مفهومی پژوهش را ارائه می دهد.
فصل سوم (روش شناسی پژوهش): رویکرد جامعه و نمونه آماری ابزار جمع آوری داده ها روایی و پایایی ابزار و روش های تحلیل داده ها را تشریح می کند.
فصل چهارم (یافته های پژوهش): نتایج حاصل از تحلیل داده های جمع آوری شده را در قالب جداول و نمودارهای آماری ارائه و تفسیر می نماید.
فصل پنجم (بحث نتیجه گیری و پیشنهادات): به بحث و تحلیل جامع نتایج ارائه نتیجه گیری کلی پیشنهادات کاربردی برای بهبود عملکرد مرکز پیشنهادات برای پژوهش های آینده و محدودیت های تحقیق می پردازد.
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
۲-۱. مقدمه
این فصل به بررسی ادبیات نظری و پژوهش های پیشین مرتبط با موضوع ارزیابی مراکز اطلاع رسانی علمی و سنجش دانش پلیسی می پردازد. هدف از این بخش فراهم آوردن یک بستر نظری مستحکم برای درک ابعاد مختلف پژوهش و همچنین شناسایی شاخص های معتبر و مورد استفاده در مطالعات مشابه است. ابتدا مفاهیم کلیدی مورد نیاز برای این پژوهش تبیین خواهند شد و سپس به مرور مطالعات انجام شده در زمینه ارزیابی پایگاه های اطلاعات علمی و اهمیت پایگاه های استنادی می پردازیم. این رویکرد به پژوهشگر کمک می کند تا با دیدی جامع تر به تحلیل وضعیت مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی بپردازد و راهکارهایی عملی و مستدل ارائه دهد.
مرکز استنادی جهان اسلام (ISC)
۱. معرفی مرکز استنادی جهان اسلام
مرکز استنادی جهان اسلام به عنوان یک پایگاه علمی معتبر در کشورهای اسلامی فعالیت می کند. هدف اصلی این مرکز بهبود سطح علمی و پژوهشی کشورهای اسلامی از طریق ارزیابی و انتشار داده های علمی است.
۲. تاریخچه ISC
تأسیس و پیدایش: این بخش به تاریخ تأسیس این مرکز زمان بندی های مختلف آن در تاریخ و نقش کشور ایران در شکل گیری این مرکز اشاره می کند. چگونه در ابتدا توسط وزارت علوم تحقیقات و فناوری ایران راه اندازی شد و چگونه به یک مرجع معتبر در سطح کشورهای اسلامی تبدیل شد.
گسترش شبکه: چگونگی گسترش این مرکز در سطح جهانی و افزایش تعداد کشورهای عضو بررسی می شود. ISC در ابتدا با همکاری ۱۰ کشور اسلامی شروع به فعالیت کرد و امروز به بیش از ۵۰ کشور خدمات علمی ارائه می دهد.
پیشرفت های حاصل: تأثیرات رشد تولیدات علمی کشورهای اسلامی بر جایگاه علمی این کشورها بررسی خواهد شد.
۳. اهداف مرکز استنادی جهان اسلام
تقویت تحقیقات علمی: ارزیابی نقش ISC در تقویت تولیدات علمی در کشورهایی که به دنبال استفاده از منابع علمی جدید هستند.
افزایش استنادهای بین المللی: بررسی تأثیر افزایش استناد به مقالات منتشر شده در ISC در ایجاد شبکه علمی میان کشورهای اسلامی.
توسعه ارتباطات علمی بین المللی: نقش ISC در تقویت ارتباطات علمی و پژوهشی میان کشورهای اسلامی و اشتراک گذاری منابع علمی.
مشارکت در رشد علمی جهانی: ارزیابی نقش ISC در مشارکت کشورهای اسلامی در توسعه علم جهانی و جایگاه آن ها در پژوهش های علمی.
۴. ساختار و سازماندهی ISC
در این بخش ساختار داخلی ISC اعضای کلیدی آن و نحوه همکاری های بین المللی بررسی خواهد شد.
۵. آمار و داده ها
داده های آماری: آمار و داده های بیشتر در خصوص مقالات نمایه شده تعداد نشریات علمی و مقالات پر استناد در این پایگاه.
مقایسه با پایگاه های دیگر: مقایسه تعداد مقالات نمایه شده در ISC با پایگاه های معروف مثل Scopus و Web of Science.
نمودارها و جداول: استفاده از نمودارها و جداول برای نمایش داده های آماری در خصوص مقالات استنادها تعداد کاربران و محققان فعال.
۶. چالش ها و فرصت ها
چالش ها: محدودیت جغرافیایی کمبود منابع مالی کمبود همکاری های بین المللی مشکلات زبانی.
فرصت ها: بهبود دسترسی به منابع علمی با گسترش زبان ها افزایش همکاری های بین المللی و استفاده از تکنولوژی های نوین.
مرکز استنادی پلیس
۱. معرفی مرکز استنادی پلیس
مرکز استنادی پلیس به عنوان یک نهاد علمی در زمینه امنیت و پلیس تأسیس شده است. هدف این مرکز بهبود و ارتقاء سطح علمی در بخش های پلیسی و امنیتی با استفاده از داده های علمی مقالات و پژوهش ها است.
۲. تاریخچه مرکز استنادی پلیس
تأسیس مرکز: بررسی تاریخچه تأسیس مرکز استنادی پلیس و ابتدای فعالیت های آن.
نقش پلیس های جهانی: همکاری این مرکز با نیروهای پلیس و مؤسسات تحقیقاتی در سطح جهانی.
توسعه فعالیت ها: گسترش دامنه فعالیت های این مرکز از زمان تأسیس.
۳. اهداف مرکز استنادی پلیس
سنجش تولیدات علمی: ارزیابی تولیدات علمی در حوزه علوم پلیسی.
تقویت توانمندی های عملیاتی: ارتقای سطح عملیاتی نیروهای پلیس از طریق ارزیابی داده های علمی.
همکاری بین المللی: افزایش همکاری های علمی بین پلیس های کشورهای مختلف و تسهیل تبادل اطلاعات علمی.
۴. ساختار مرکز استنادی پلیس
ترکیب و ساختار سازمانی: ساختار مرکز اعضای آن و نحوه ارزیابی مقالات و پژوهش ها.
کارگروه ها و کمیته ها: شرح وظایف و عملکرد کمیته های تخصصی در این مرکز.
۵. آمار و داده ها
تعداد مقالات و نشریات: داده های آماری در خصوص مقالات پلیسی و روند افزایش مقالات در این پایگاه.
پوشش جغرافیایی: تعداد کشورهای عضو و مقالات و پژوهش های پلیسی منتشر شده.
پژوهش های بین المللی: بررسی آمار همکاری های بین المللی و پژوهش های مشترک.
۶. چالش ها و فرصت ها
چالش ها: مشکلات همکاری های بین المللی محدودیت های دسترسی به منابع علمی کمبود نیروی انسانی متخصص.
فرصت ها: گسترش مرکز با استفاده از فناوری های نوین و همکاری های بیشتر با مؤسسات بین المللی.
جدول ۱: آمار عملکرد مرکز استنادی جهان اسلام (ISC)
سال
تعداد کشورهای عضو
تعداد مقالات نمایه شده
تعداد استنادها
1999
10
5,000
15,000
2005
20
20,000
60,000
2010
35
50,000
150,000
2015
45
120,000
350,000
2020
50
170,000
500,000
2025
55
200,000
650,000
نمودار ۱: رشد مرکز استنادی جهان اسلام (ISC) از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۵
آمار عملکرد مرکز استنادی پلیس
سال
تعداد کشورهای عضو
تعداد مقالات نمایه شده
تعداد استنادها
2005
5
1,000
2,000
2010
15
5,000
10,000
2015
25
15,000
30,000
2020
30
25,000
60,000
2025
35
40,000
100,000
نمودار ۲: رشد مرکز استنادی پلیس از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۵
۲-۲. مبانی نظری
۲-۲-۱. مدیریت دانش (Knowledge Management)
مدیریت دانش یک رویکرد سیستماتیک برای بهبود فرآیندهای ایجاد ذخیره به اشتراک گذاری و استفاده از دانش در سازمان است. در سازمان های امروزی دانش به عنوان یک سرمایه حیاتی تلقی می شود و مدیریت صحیح آن می تواند منجر به افزایش کارایی نوآوری و مزیت رقابتی پایدار گردد (Davenport & Prusak, 1998). در محیط پلیس مدیریت دانش می تواند به بهبود تصمیم گیری ها افزایش توان عملیاتی و واکنش سریع تر به تحولات منجر شود. مدیریت دانش فعالیتی است که از طریق آن دانش بین افراد دوستان همسالان خانواده ها جوامع یا درون یا بین سازمان ها مبادله می شود (Sarban & Jing, 2002).
مدیریت دانش فراتر از صرفاً جمع آوری اطلاعات است این شامل ایجاد سیستمی برای تبدیل داده های خام به اطلاعات معنی دار و سپس به دانشی قابل استفاده است. این فرآیند از چهار مرحله اصلی تشکیل می شود:
خلق دانش (Knowledge Creation): این مرحله شامل تولید دانش جدید از طریق پژوهش تجربه و تعاملات است. در سازمان پلیس این می تواند شامل تحقیقات جرم شناسی تحلیل الگوهای جدید جرم یا توسعه پروتکل های عملیاتی نوین باشد.
ذخیره سازی دانش (Knowledge Storage): دانش تولید شده باید به گونه ای سازماندهی و ذخیره شود که به راحتی قابل بازیابی باشد. این شامل پایگاه های داده مستندات سیستم های خبره و حتی دانش ضمنی در ذهن کارکنان است.
اشاعه و اشتراک گذاری دانش (Knowledge Dissemination & Sharing): دانش باید به کسانی که به آن نیاز دارند منتقل شود. این می تواند از طریق آموزش جلسات توجیهی پلتفرم های آنلاین و شبکه های اجتماعی داخلی صورت گیرد. عدم فعالیت رسمی مرکز فعلی یکی از چالش های اصلی در این حوزه است.
کاربرد دانش (Knowledge Application): نهایتاً دانش باید در عمل مورد استفاده قرار گیرد تا منجر به بهبود عملکرد و حل مسائل شود. در نیروی انتظامی این به معنای به کارگیری یافته های علمی در تاکتیک های عملیاتی تصمیم گیری های استراتژیک و آموزش پرسنل است.
چالش های مدیریت دانش در سازمان های دولتی و امنیتی مانند نیروی انتظامی شامل مقاومت در برابر تغییر عدم وجود فرهنگ اشتراک گذاری مسائل امنیتی و محرمانگی اطلاعات و کمبود زیرساخت های فناوری اطلاعات است. در پژوهش حاضر ضعف در "اشتراک گذاری اطلاعات علمی میان نیروهای پلیس" و "بهبود کیفیت سامانه در طول زمان" به وضوح نمایانگر این چالش ها در مرکز مورد مطالعه است.
۲-۲-۲. اطلاع رسانی علمی (Scientific Information Dissemination)
اطلاع رسانی علمی به فرآیند انتشار و اشاعه نتایج پژوهش ها یافته های علمی و دانش تولید شده در یک حوزه خاص اشاره دارد. هدف اصلی آن فراهم آوردن دسترسی آسان و سریع برای پژوهشگران متخصصان و عموم جامعه به اطلاعات روزآمد است. مراکز اطلاع رسانی علمی نقش محوری در تسهیل این فرآیند از طریق گردآوری سازماندهی و ارائه منابع اطلاعاتی ایفا می کنند (Huri, 2006).
اطلاع رسانی علمی فرآیندی پیچیده است که از تولید دانش آغاز شده و تا جذب و به کارگیری آن توسط مخاطبان نهایی ادامه می یابد. مراحل کلیدی اطلاع رسانی علمی عبارتند از:
تولید محتوا: شامل مقالات علمی گزارش های پژوهشی کتاب ها پایان نامه ها و داده های خام. در حوزه پلیس این محتوا می تواند شامل نتایج تحقیقات میدانی تحلیل های جنایی و نوآوری ها در تجهیزات و روش های پلیسی باشد.
بازبینی و داوری (Peer Review): اطمینان از کیفیت و اعتبار علمی محتوا از طریق فرآیندهای داوری توسط متخصصان.
انتشار (Publication): عرضه محتوا از طریق مجلات علمی کنفرانس ها پایگاه های داده و پلتفرم های دسترسی آزاد.
نمایه سازی و چکیده نویسی: پردازش محتوا برای افزایش قابلیت کشف و دسترسی از طریق پایگاه های اطلاعاتی.
ترویج و اشاعه: معرفی و توزیع محتوا به مخاطبان هدف از طریق ابزارهای اطلاع رسانی شبکه های اجتماعی علمی و وب سایت ها.
دسترسی و بازیابی (Access & Retrieval): فراهم آوردن امکان دسترسی آسان و سریع کاربران به محتوای مورد نیاز.
مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی با هدف تجمیع سازماندهی و اشاعه اطلاعات علمی در حوزه پلیس نقش حیاتی در این فرآیند ایفا می کند. موفقیت در اطلاع رسانی علمی مستلزم داشتن زیرساخت های فنی قوی محتوای غنی و روزآمد و راهکارهای فعال برای ترویج و جذب مخاطب است. نیاز به بهبود در "ترویج و اشاعه اطلاعات علمی" در این مرکز نشان دهنده اهمیت این بعد از اطلاع رسانی است.
۲-۲-۳. علم سنجی (Scientometrics) و کتاب سنجی (Bibliometrics)
علم سنجی و کتاب سنجی دو حوزه مرتبط هستند که به مطالعه کمی علم فناوری و نوآوری می پردازند. این علوم از روش های آماری و ریاضی برای تحلیل الگوهای انتشار استناد و تأثیرگذاری تولیدات علمی استفاده می کنند. شاخص هایی مانند ایمپکت فاکتور (Impact Factor) اچ-ایندکس (h-index) و CiteScore ابزارهای کلیدی علم سنجی برای ارزیابی عملکرد مجلات نویسندگان و مؤسسات هستند (Van Raan, 2004).
کتاب سنجی: به کاربرد روش های ریاضی و آماری برای مطالعه متون و ارتباطات علمی می پردازد. این حوزه بر تحلیل کمی جنبه های مختلف انتشارات علمی مانند تعداد مقالات تعداد استنادات الگوهای همکاری و تألیف و توزیع موضوعی تمرکز دارد. هدف اصلی کتاب سنجی درک بهتر فرآیند انتشار و تأثیرگذاری دانش است.
علم سنجی: یک حوزه وسیع تر است که علاوه بر جنبه های کتاب سنجی به مطالعه کلی علم فناوری و نوآوری از دیدگاه کمی می پردازد. این شامل تحلیل سیاست های علمی الگوهای بودجه بندی تحقیقات مهاجرت نخبگان و ارتباط علم با جامعه و صنعت است.
شاخص های کلیدی در علم سنجی و کتاب سنجی عبارتند از:
تعداد انتشارات (Number of Publications)
تعداد استنادات (Number of Citations)
ضریب تأثیر (Impact Factor - IF)
اچ-ایندکس (h-index)
سایت اسکور (CiteScore)
هم تألیفی (Co-authorship)
هم واژگانی (Co-word Analysis)
مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی با هدف سنجش تولیدات علمی در حوزه پلیس نیازمند بهره گیری از ابزارهای علم سنجی است. شناسایی مقالات و نویسندگان پر استناد و برترین مجلات از جمله کارکردهایی است که می تواند توسط این مرکز با استفاده از روش های علم سنجی انجام شود.
۲-۳. مرور مطالعات پیشین (پیشینه تحقیق)
۲-۳-۱. بررسی و ارزیابی مراکز و پایگاه های اطلاعات علمی
بررسی پیشینه تحقیق رویکردی انتقادی به دانش موجود در یک زمینه پژوهشی خاص است. این بررسی در صورت انجام صحیح به روشن شدن مسئله پژوهش کمک کرده و یافته های تحقیق را به مطالعات پیشین پیوند می دهد. اهداف اصلی بررسی پیشینه تحقیق عبارتند از:
تعریف و تحدید مسئله: مشخص کردن دقیق ابعاد و مرزهای مسئله مورد بررسی.
قرار دادن یافته های تحقیق در چارچوب تحقیقات قبلی: ایجاد ارتباط منطقی بین نتایج تحقیق حاضر و دستاوردهای گذشته.
اجتناب از دوباره کاری: جلوگیری از تکرار تحقیقاتی که پیش از این انجام شده اند.
انتخاب روش ها و ابزار اندازه گیری دقیق تر: بهره گیری از رویکردها و ابزارهای سنجش مناسب تر بر اساس تجربیات پیشین (سرمد و همکاران ۱۳۷۸).
برای آسیب شناسی مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی نیازمند شاخص های معتبر و دقیقی هستیم تا عملکرد این مرکز را به درستی ارزیابی کنیم. یکی از بهترین راه ها برای دستیابی به این شاخص ها مرور مطالعات پیشین است. در ادامه به بررسی برخی از مهمترین مطالعات انجام شده در سال های اخیر می پردازیم که موضوعات مشابهی با پژوهش حاضر دارند. هدف از این بررسی تدوین فهرستی جامع از شاخص های ارزیابی بر اساس دستاوردهای این مطالعات است تا زمینه برای ادامه تحقیق فراهم شود.
ارزیابی ساختار و محتوای پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی نشریات: در پژوهشی برخی از عوامل مورد بررسی در ارزیابی ساختار و محتوای پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی نشریات شامل میزان پوشش موضوعی نشریات تعداد مقاله ها تعداد نشریات امکان جستجوی ساده امکان جستجوی پیشرفته امکان جستجوی عبارتی استفاده از عملگرهای بولی امکان استفاده از گزینه های محدود کردن جستجو امکان جستجو در نتایج پیدا شده امکان تغییر زبان محیط کاربر نیاز نداشتن به نرم افزار خاص برای مشاهده نتایج سادگی و نظم محیط رابط کاربر ارائه آخرین تاریخ به روزرسانی سامانه و دسترسی آسان کاربران به اطلاعات و منابع مورد نیاز خود در پایگاه اطلاعاتی مورد نظر است (Maryland, 2005). این شاخص ها در بررسی و ارزیابی بخش فنی و کمی سامانه حاضر می تواند راهگشا باشد.
پژوهشی با عنوان "بررسی پایگاه اطلاعات علمی و نیازسنجی کاربران آن": شاخص های مورد بررسی در این پژوهش شامل تعداد دانلودهای صورت گرفته در سال های مختلف فعالیت پایگاه تعداد کاربران بازدیدکننده از سامانه در طول روز به طور میانگین تعداد مشاهده مقالات بارگذاری شده در سامانه تعداد مقالات بارگذاری شده در سامانه و تعداد نشریات موجود در سامانه می باشد. این شاخص ها به طور مستقیم به فعالیت و تعامل کاربران با یک پایگاه اطلاعاتی اشاره دارند.
پژوهشی در مورد "دسترسی آزاد به اطلاعات علمی": در این پژوهش به اهمیت دسترسی آزاد به اطلاعات علمی اشاره شده است که می تواند به رشد علمی کشور کمک شایانی کند. افزایش دسترسی به اطلاعات علمی یکی از کارکردهای اصلی مرکز سنجش و اطلاع رسانی علوم پلیسی است و ارزیابی شاخص های مرتبط با آن از جمله اهداف پژوهش حاضر است. دسترسی آزاد (Open Access) به معنای فراهم آوردن امکان دسترسی رایگان و نامحدود به منابع علمی برای همه کاربران است که می تواند به افزایش استناد دیدپذیری و تأثیرگذاری پژوهش ها کمک کند. این رویکرد در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان یک اولویت در ترویج علم شناخته می شود (فتح اله زاده و رمضانی ۱۳۹۱).
پژوهشی در مورد "ارزیابی پایگاه های اطلاعاتی کتاب سنجی": در این پژوهش سه معیار اصلی برای ارزیابی پایگاه های اطلاعاتی کتاب سنجی در نظر گرفته شده است:
1.جامعیت و پوشش اطلاعات (تعداد و نوع مستندات پوشش موضوعی پوشش زمانی پوشش زبان پوشش جغرافیایی و ...).
2.قابلیت های جستجو (جستجوی ساده جستجوی پیشرفته جستجوی عبارتی عملگرهای بولی محدودکننده ها جستجو در نتایج تغییر زبان و ...).
3.قابلیت های ارائه و مدیریت نتایج (نمایش نتایج ذخیره و ارسال تحلیل نتایج امکانات سفارشی سازی و ...).
این معیارها به طور جامع ابعاد مختلف یک پایگاه اطلاعاتی علمی را پوشش می دهند و می توانند به عنوان مبنایی برای ارزیابی مرکز پلیسی مورد استفاده قرار گیرند.
مفهوم "اشتراک گذاری دانش": این فرایند دانش فردی و سازمانی را مانند پل می کند ظرفیت جذب و نوآوری را بهبود می بخشد و در نتیجه منجر به مزیت رقابت پایدار شرکت ها و همچنین افراد می شود (Epp, 2003). اشتراک گذاری دانش بخشی از فرایند مدیریت دانش است (Kimiz, 2005) و از جمله عوامل تأثیرگذار بر رفتار نوآورانه کارکنان است (شکوری و عطایی ۱۳۹۸). در سازمان هایی مانند نیروی انتظامی که تصمیم گیری های سریع و مبتنی بر شواهد حیاتی است اشتراک گذاری دانش می تواند به افزایش هماهنگی کاهش اشتباهات و بهبود اثربخشی عملیاتی منجر شود.
مفهوم "ترویج علم": ترویج علم اصولاً کوششی است در به تصویر کشیدن تفکرات علمی به گونه ای که هر کس بتواند مبنای اصلی مفاهیم علمی را فهمیده و جوهره آن را درک کند (حری ۱۳۸۵). برنامه های ترویج علم محقق نمی شود مگر با دسترسی به اطلاعات مناسب و مورد نیاز جامعه اطلاعاتی (فتح اله زاده و رمضانی ۱۳۹۱). این مفهوم بر اهمیت انتقال دانش از محیط های آکادمیک به عموم جامعه و بخش های کاربردی تاکید دارد که برای مرکزی در حوزه علوم پلیسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
۲-۳-۲. اهمیت و چالش های پایگاه های اطلاعات علمی معتبر و ارتباط آن ها با ارزیابی مرکز علوم پلیسی
شناخت دقیق و عمیق معتبرترین پایگاه های ثبت مقالات علمی-پژوهشی نه تنها برای پژوهشگران پلیس جهت انتشار آثارشان حیاتی است بلکه برای مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی نیز از جهات مختلفی حائز اهمیت است. این شناخت به مرکز کمک می کند تا:
استانداردهای بین المللی را درک کند و خود را با آن ها همسو سازد.
شکاف های اطلاعاتی در حوزه علوم پلیسی را شناسایی کرده و برای پر کردن آن ها اقدام کند.
همکاری های علمی بین المللی را تسهیل کند و زمینه را برای پروژه های مشترک فراهم آورد.
ارزیابی دقیق تری از خروجی های علمی پلیسی داشته باشد و عملکرد پژوهشگران را بسنجد.
در برنامه ریزی های استراتژیک برای توسعه محتوا و خدمات خود از تجربیات موفق جهانی الگوبرداری کند.
در ادامه به بررسی اهمیت چالش ها و ارتباط هر یک از این پایگاه ها با ارزیابی مرکز علوم پلیسی می پردازیم:
۲-۳-۲-۱. پایگاه Web of Science (WOS)
اهمیت: Web of Science به عنوان یکی از شاخص ترین مراجع برای سنجش اعتبار مجلات و مقالات در سطح جهانی شناخته می شود. این پایگاه از طریق نمایه سازی بیش از ۱۸,۰۰۰ مجله معتبر علمی در حوزه های مختلف امکان تحلیل استنادی جامع را فراهم می آورد.
چالش ها: تمرکز بالای این پایگاه بر زبان انگلیسی و پوشش محدود برخی حوزه های خاص یا مجلات منطقه ای از چالش های اصلی آن برای پژوهشگران غیرانگلیسی زبان و حوزه هایی مانند علوم پلیسی است.
ارتباط با ارزیابی مرکز علوم پلیسی: WOS می تواند به عنوان یک معیار کلیدی برای سنجش میزان انتشار و تأثیرگذاری پژوهش های علوم پلیسی ایران در سطح بین المللی مورد استفاده قرار گیرد.
۲-۳-۲-۲. پایگاه ESI (Essential Science Indicators)
اهمیت: ESI ابزاری تحلیلی است که بر اساس داده های Web of Science روندهای علمی پر استنادترین مقالات نویسندگان مجلات و مؤسسات را در ۲۲ رشته علمی شناسایی می کند.
چالش ها: ESI بر مبنای داده های بلندمدت عمل می کند که ممکن است تحولات کوتاه مدت را به سرعت منعکس نکند.
ارتباط با ارزیابی مرکز علوم پلیسی: مرکز می تواند از ESI برای سنجش جایگاه ملی و بین المللی علوم پلیسی ایران در میان سایر کشورها استفاده کند.
۲-۳-۲-۳. پایگاه Journal Citation Reports (JCR)
اهمیت: JCR ابزار اصلی اعتبارسنجی مجلات علمی بر اساس شاخص هایی مانند ایمپکت فاکتور و شاخص فوریت است.
چالش ها: تغییرات سالانه ایمپکت فاکتور و انتقاداتی که به سوءاستفاده از این شاخص وارد شده است.
ارتباط با ارزیابی مرکز علوم پلیسی: مرکز می تواند از JCR برای تعیین مجلات هدف برای انتشار آثار پژوهشگران پلیس استفاده کند.
۲-۳-۲-۴. پایگاه اسکوپوس (Scopus)
اهمیت: اسکوپوس یکی از جامع ترین پایگاه های استنادی است که حدود ۲۵,۰۰۰ عنوان مجله کتاب و کنفرانس را پوشش می دهد.
چالش ها: وابستگی به یک ناشر خاص و دسترسی پولی.
ارتباط با ارزیابی مرکز علوم پلیسی: مرکز می تواند از شاخص های اسکوپوس برای ارزیابی کمی و کیفی تولیدات علمی پلیسی استفاده کند.
۲-۳-۲-۵. پایگاه Islamic World Science Citation Center (ISC)
اهمیت: ISC تنها پایگاه استنادی جهان اسلام است که به نمایه سازی و ارزیابی تولیدات علمی کشورهای اسلامی می پردازد.
چالش ها: پوشش محدود در سطح بین المللی و پذیرش جهانی کمتر.
ارتباط با ارزیابی مرکز علوم پلیسی: مرکز می تواند برای سنجش عملکرد خود در سطح جهان اسلام و ترویج نشریات پلیسی داخلی در این منطقه از ISC بهره گیرد.
۲-۴. چارچوب مفهومی پژوهش
در این بخش بر اساس مبانی نظری (مدیریت دانش اطلاع رسانی علمی علم سنجی و پایگاه های اطلاعات علمی) و مطالعات پیشین مرور شده یک چارچوب مفهومی برای ارزیابی عملکرد مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی ارائه می شود. این چارچوب به صورت یک مدل سیستمی (ورودی-فرآیند-خروجی-پیامد) طراحی شده است تا ابعاد مختلف عملکرد مرکز را به صورت جامع پوشش داده و ارتباط منطقی بین مولفه ها را نشان دهد. هدف از ارائه این چارچوب فراهم آوردن یک بستر تحلیلی برای آسیب شناسی دقیق مرکز و تدوین راهکارهای راهبردی مؤثر است.
تعریف چارچوب مفهومی سیستمی
یک چارچوب مفهومی سیستمی سازمان یا یک پدیده را به عنوان سیستمی از اجزای به هم پیوسته می بیند که برای دستیابی به اهداف مشخصی با یکدیگر تعامل دارند. در این مدل ورودی ها (Inputs) منابعی هستند که وارد سیستم می شوند, فرآیندها (Processes) فعالیت هایی هستند که این ورودی ها را پردازش می کنند, خروجی ها (Outputs) نتایج مستقیم این فرآیندها هستند, و پیامدها (Outcomes/Impacts) تأثیرات بلندمدت و گسترده تر خروجی ها بر محیط بیرونی و اهداف کلان سازمان می باشند.
بررسی نمونه ها و الگوهای موفق مراکز اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی در سطح بین المللی
برای بهبود عملکرد مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی مطالعه و اقتباس از تجارب موفق مراکز مشابه در سطح جهان بسیار ارزشمند است. این مراکز با بهره گیری از فناوری های پیشرفته ساختارهای منسجم مدیریتی و همکاری های گسترده نقش مؤثری در اطلاع رسانی علمی و سنجش دانش پلیسی ایفا می کنند. در ادامه نمونه هایی از این مراکز معرفی و ویژگی های کلیدی آن ها بررسی می شود:
FBI (Federal Bureau of Investigation) - آمریکا:
FBI دارای سامانه های پیشرفته جمع آوری و تحلیل داده های جرم شناسی است که با بهره گیری از سیستم های مدیریت دانش و علم سنجی اطلاعات علمی و عملیاتی را به صورت ساختاریافته در اختیار مأموران و پژوهشگران قرار می دهد. استفاده از فناوری های هوش مصنوعی و پایگاه های داده پیشرفته به این مرکز امکان می دهد تا روندهای جرم و تحقیق را به صورت دقیق دنبال کند و سیاست گذاری های مبتنی بر داده ارائه نماید.
Europol - اتحادیه اروپا:
Europol با تمرکز بر همکاری های بین المللی شبکه های گسترده ای از اطلاعات جنایی و علمی را میان کشورهای عضو به اشتراک می گذارد. این مرکز با استفاده از فناوری های نوین ارتباطی و تحلیل داده اقدام به هم افزایی دانش پلیسی کرده و سامانه های خود را به گونه ای توسعه داده که دسترسی سریع و امن به داده ها برای کاربران مختلف فراهم شود.
INTERPOL - سازمان بین المللی پلیس جنایی:
INTERPOL با ارائه بسترهای امن و استاندارد برای تبادل اطلاعات نقش مهمی در اشتراک گذاری دانش و اطلاعات پلیسی در سطح جهان ایفا می کند. این سازمان دارای پایگاه های داده و سامانه های تحلیل جرم است که بر اساس معیارهای جهانی طراحی شده اند و امکان همکاری پژوهشی و عملیاتی بین کشورها را تسهیل می کنند.
مرکزهای تحقیقاتی پلیسی کشورهایی مانند کانادا استرالیا و انگلستان:
این مراکز غالباً از فناوری های نوین مانند هوش مصنوعی داده کاوی و سامانه های مدیریت دانش بهره می برند و در کنار حمایت های قوی سازمانی زیرساخت های لازم برای توسعه علم سنجی و اطلاع رسانی علمی را فراهم کرده اند. آن ها همچنین برنامه های گسترده آموزش و فرهنگ سازی برای اشتراک گذاری دانش دارند.
کاربردهای مهم این مدل ها برای مرکز بین المللی اطلاع رسانی علوم پلیسی کشور ما عبارتند از:
استفاده از فناوری های نوین برای جمع آوری تحلیل و اشتراک گذاری اطلاعات علمی و عملیاتی.
ایجاد شبکه های همکاری گسترده و بین المللی برای افزایش اثرگذاری و بهره وری.
توسعه نظام های مدیریت دانش سازمانی و ترویج فرهنگ اشتراک گذاری در میان کارکنان پلیس.
استفاده از شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) و ابزارهای علم سنجی برای ارزیابی مستمر و بهبود کیفیت خدمات.
اقتباس هوشمندانه از این مدل ها متناسب با شرایط بومی و نیازهای خاص نیروی انتظامی کشور می تواند منجر به تحول قابل توجه در کیفیت و اثربخشی مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی شود.
۲-۴-۱. مولفه های چارچوب مفهومی
۱. ورودی ها (Inputs):
این بخش شامل کلیه منابع شرایط و پیش نیازهایی است که برای راه اندازی نگهداری و توسعه فعالیت های مرکز بین المللی اطلاع رسانی و سنجش علوم پلیسی ضروری هستند. عدم وجود یا ضعف در هر یک از این ورودی ها می تواند به طور مستقیم بر فرآیندها و در نهایت بر خروجی ها و پیامدهای مرکز تأثیر منفی بگذارد.
سرمایه انسانی (Human Capital):
oکادر مدیریتی متخصص: مدیران با دید راهبردی و آشنایی با مدیریت دانش علم سنجی و اطلاع رسانی.
oکارشناسان فنی و IT: متخصصان توسعه وب پایگاه داده امنیت شبکه و نگهداری سیستم.
oمتخصصان علم سنجی و کتاب سنجی: تحلیلگران داده های علمی ارزیابان مجلات و نویسندگان.
oکتابداران و متخصصان اطلاعات: مسئولین جمع آوری نمایه سازی و سازماندهی محتوا.
oپژوهشگران و خبرگان علوم پلیسی: افرادی که محتوای علمی را تولید و بازبینی می کنند و نیازهای اطلاعاتی حوزه را می شناسند.
منابع مالی (Financial Resources):
oبودجه های تخصیصی: بودجه های ثابت و متغیر برای عملیات جاری توسعه و پژوهش.
oاعتبارات برای خرید محتوا و لایسنس ها: بودجه مورد نیاز برای دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی معتبر بین المللی.
oاعتبارات برای آموزش و توسعه نیروی انسانی.
تکنولوژی و زیرساخت (Technology & Infrastructure):
oسخت افزار: سرورهای قدرتمند تجهیزات شبکه سیستم های ذخیره سازی داده.
oنرم افزارها: سیستم مدیریت محتوا (CMS) نرم افزارهای تحلیل علم سنجی سیستم های مدیریت پایگاه داده.
oامنیت سایبری: پروتکل ها و ابزارهای لازم برای حفاظت از داده ها و اطلاعات حساس.
oزیرساخت های ارتباطی: پهنای باند اینترنت کافی و شبکه داخلی مطمئن.
محتوا (Initial Content):
oمنابع علمی داخلی: مقالات پایان نامه ها گزارش های پژوهشی و کتاب های مرتبط با علوم پلیسی تولید شده در ایران.
oمنابع علمی خارجی: مقالات و نشریات کلیدی و معتبر بین المللی در حوزه پلیس و علوم مرتبط.
oداده های خام پژوهشی: در صورت لزوم داده های مرتبط با تحقیقات پلیسی.
مجوزهای قانونی و حمایت سازمانی (Legal Authorizations & Organizational Support):
oمصوبات و مجوزهای رسمی: اخذ مجوزهای لازم برای راه اندازی و فعالیت رسمی سامانه از نهادهای بالادستی و سازمان فاوا.
oحمایت های سازمانی: پشتیبانی مدیریت ارشد نیروی انتظامی و معاونت های ذی ربط از مرکز.
oپایبندی به مقررات و استانداردها: رعایت قوانین مربوط به کپی رایت حفظ حریم خصوصی و استانداردهای اطلاعاتی.
۲. فرآیندها (Processes):
این بخش شامل مجموعه ای از فعالیت های عملیاتی و مدیریتی است که در مرکز انجام می شود تا ورودی ها به خروجی های مطلوب تبدیل شوند. کیفیت این فرآیندها مستقیماً بر کارایی و اثربخشی مرکز تأثیرگذار است.
جمع آوری و سازماندهی اطلاعات:
oشناسایی منابع: پایش مستمر مجلات کنفرانس ها و سایر منابع معتبر علمی در حوزه پلیس.
oگردآوری محتوا: جمع آوری فیزیکی یا دیجیتالی مقالات و اسناد.
oنمایه سازی و چکیده نویسی: پردازش اطلاعات برای قابلیت بازیابی آسان شامل افزودن کلمات
Contact this candidate